نفت خزر؛ تزریق رقابت به اوراسیا

درک رفتارهای روسیه و امریکا در حوزه انرژی خزر نیازمند توجه به مقطع زمانی پس از سقوط شورو ی، نظریاتغالب در مقطع زمانی مورد بررسی ، استراتژی های سیاست خارجی دو طرف و دکترین هایی است که ب همنظوردستیابی ب هاهداف اجرا شده است.در مقطع اول مورد بررسی در این نوشتار، غلبه نظریه لیبرالیسم و نهادگرایان لیبرال ، احتمال وجود نفتفراوان در منطقه و استراتژی تنو عبخشی ب همنابع تأمین انرژی توسط امریکا موجب اجرای استراتژی ترکیبینفوذ در اوراسیا و پیگیری نظریه رژی مسازی منطقه ای توسط نفت ، خطوط لوله نفت ، ترانزیت نفت و اتصال منطقه ب هاقتصاد بین الملل شد و نهادهایی چون ناتو، سازمان توسعه و همکاری اروپا (oecd ) و اتحادیه اروپا برای زمین هسازی نفوذ و اجرای سیاست سد نفوذ روسیه فعال شدند تا در غفلت ناشی از حضور غربگرایان در کرملینبتوانند رژیم مورد نظر خود را برای تثبیت هژمونی غرب با توجه به اشتیاق کشورهای منطقه برای واگرایی از مسکواجرایی کنند.در مقطع دوم رقابت ، غلبه گفتمان امنیتی در منطق ه، ک متوجهی امریکا ب همنطقه ب هدلیل درگیر شدنش در عراقو افغانستان، همراهی عربستان و کشورهای نف تخیز خلیج فارس با امریکا ، مشخص شدن حجم منابع اندکانرژی در منطق ه، حضور ملی گرایان امنیت محور در کرملین و رشد قیمت نفت باعث شد تا روسیه استراتژیبازگشت ب همونروئه و خارج نزدیک را در قالب دکترین بازگشت توسط انرژی اجرا کند. این استراتژی ب هدنبالاستفاده از ابزار نفت و گاز در تشویق متحدان و تنبیه کشورهای واگرا همچون اکراین ، گرجستان و آذربایجان بود و توانست در آسیای مرکزی از طریق اتحاد با چین و شکل گیری پیمان شانگهای و تقویت cis مانع تثبیت هژمونی غرب شود و در قفقاز ب هکسب سهم از منافع منطق های در کشورهای اکرای ن، گرجستان و آذربایجانختم شود. با توجه ب هتلاش دو طرف این رقابت برای توسعه هژمونی و نفوذ خود با توجه ب هشرایط بسته منطق ه،ویژگی های نظا مهای سیاسی منطقه ، نزدیکی به اروپ ا، حضور چین و ایران و ترکیه در منطقه و نفوذ نظریه هاینئورئالیستی در محافل تصمی مگیری و تصمیم سازی کرملین و مسکو ب هنظر م یرسد رقابت شکل گرفته حول خطوط لوله و استخراج و ترانزیت نفت و اتحادی ههایی چون گوام ، اتحادیه اروپا و cis و شانگهای تداوم یابد و تأثیر خود را در منطقه تداوم بخشد. نوع این رقابت و سطوح آن ب هتحولات درون منطقه ای وابستگی جدی داردولی در هر حال با توجه ب هقدرت و ضعف طرفین دارای شدت و ضعف خواهد بود.